Żydowskie zabytki w Warszawie

🕗 2 minuty | 30 lipca 2025 | Tekst Kamil Wrzosek

Przed wybuchem II wojny światowej miasto Warszawa było jednym z największych i najważniejszych ośrodków kultury żydowskiej w Europie. Mieszkało tu ponad 350 tysięcy Żydów. Dziś wciąż znajdziemy tu synagogi, cmentarze i budynki, będące świadectwem historii i kultury warszawskich Żydów.

Pozostałości po społeczności żydowskiej w Warszawie można znaleźć dziś w całym mieście. Jeśli jesteś ich ciekawy, zapraszamy na wspólny spacer po najważniejszych warszawskich judaikach. 

Naszym pierwszym punktem wycieczki śladami żydowskich zabytków jest Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Znajduje się przy ulicy Anielewicza 6, na warszawskim Muranowie i powstało w celu przywrócenia mieszkańcom pamięci o bogatej historii Żydów polskich.

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zachwyca szklaną fasadą i surowym wnętrzem, a kształt holu głównego nawiązuje do wąwozu, symbolizując przejście Żydów przez Morze Czerwone do Ziemi Obiecanej.

Powierzchnia muzeum dzieli się na wystawę stałą, wystawy czasowe oraz część interaktywną z salą kinową i przestrzeniami warsztatowymi. Wewnątrz jest też rekonstrukcja sklepienia repliki XVII wiecznej synagogi. 

Tuż obok Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, znajduje się Pomnik Bohaterów Getta, powstały w miejscu największych walk z niemieckim okupantem. Wzniesiono go dla upamiętnienia wszystkich walczących i poległych w Powstaniu w getcie warszawskim. Zachodnia strona pomnika przedstawia płaskorzeźbę Walka. 

Pomnik został odsłonięty 19 kwietnia 1948 roku. Dwie dekady później doszło tam do symbolicznego gestu kanclerza Niemiec, który złożył kwiaty w przeprosinach za zbrodnie popełnione przez III Rzeszę. Wydarzenie upamiętniono, nadając skwerowi nazwę Willy'ego Brandta i stawiając pomnik o tej samej nazwie.

Przebywając na terenie dawnej dzielnicy żydowskiej, patrz pod nogi i na ściany budynków. Znajdziesz tam symboliczne granice getta, szczątki zachowanego muru i 22 tablice pamiątkowe. Zwróć też uwagę na pomnik Umschlagplatz przy ul. Stawki, który kształtem przypomina wagon. To stamtąd ponad 300 tysięcy żydowskich mieszkańców Warszawy zostało wywiezionych do obozów zagłady.

Pozostałości po zagładzie Żydów z czasów II wojny światowej są także na ulicy Próżnej. Mieszkała tam głównie żydowska elita, która pod koniec XIX wieku ufundowała Synagogę Nożyków przy ulicy Twardej. Dziś jest to jedyny zachowany dom modlitwy żydowskiej sprzed wojny.

W Warszawie warto odwiedzić też Cmentarz Żydowski przy ul. Okopowej, na Woli, gdzie pochowano ponad 250 tysięcy osób. Dziś stoi tu około 150 tysięcy nagrobków, z czego najstarszy datowany jest na 1809 rok.

Podczas Powstania w getcie warszawskim, walczący ewakuowali się kanałami. Aby upamiętnić związane z tym wydarzenia, na ul. Prostej 51 wzniesiono Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego.

Nawiązuje on do grupy bojowników, która weszła do kanału przy ul. Franciszkańskiej i nie mogła znaleźć wyjścia. Wyprawę ratunkową, która zakończyła się u wyjścia włazu przy ul. Prostej, zorganizował ich kolega. Dziś znajdziesz tam Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego.