Ciekawostki na temat stref czasowych — to warto wiedzieć!

🕗 6 minut | 27 września 2024 | Tekst Mateusz Łapuć 

Strefy czasowe odgrywają kluczową rolę w naszym codziennym życiu, umożliwiając koordynację czasu na całym świecie. Dzięki nim możemy dokładnie określić czas w różnych częściach globu, co jest kluczowe jednakowo w lotnictwie, komunikacji międzyludzkiej, handlu i biznesie. W poniższym artykule przyjrzymy się, czym są strefy czasowe i jakie są ich rodzaje.

Strefy czasowe to umowne obszary geograficzne, w których obowiązuje ten sam czas. Ziemia jest podzielona na 24 podstawowe strefy czasowe, każda odpowiadająca jednej godzinie różnicy w stosunku do czasu uniwersalnego koordynowanego (UTC).

Co ciekawe, liczba stref czasowych może wzrosnąć, ponieważ niektóre kraje stosują półgodzinne lub ćwierćgodzinne przesunięcia, jak na przykład Nepal (UTC+05:45). Różne strefy czasowe pomagają uporządkować otaczający nas świat, co jest istotne w każdym aspekcie jego funkcjonowania.

Strefy czasowe zostały wprowadzone w XIX wieku, głównie w wyniku rozwoju kolei, która wymagała bardziej precyzyjnego określenia czasu. Ich autorem był szkocko-kanadyjski wynalazca Sandford Fleming, który wpadł na pomysł podczas planowania rozkładów kolei.

Po kilku latach, w 1884 roku, na Międzynarodowej Konferencji Południków w Waszyngtonie, ustalono zerowy południk Greenwich i czas uniwersalny koordynowany (UTC). Działania te sprawiły, że strefy czasowe zaproponowane przez Fleminga zostały uwzględnione w codziennym funkcjonowaniu, co pozwoliło na znaczące uporządkowanie naszego życia.

Czas uniwersalny koordynowany (UTC) to podstawowa mierzenia czasu, od którego wyznaczane są wszystkie strefy czasowe świata. Strefa znajduje się w zerowym południku Greenwich w Londynie i nie uwzględnia zmian czasu letniego. Od strefy czasowej UTC pochodzą wszystkie inne strefy oznaczone jako UTC plus lub minus liczba godzin (na przykład UTC+02:00 dla Europy Środkowej lub UTC-07:00 dla Ameryki Północnej).

Ciekawi Cię, jak wygląda południk Greenwich na żywo? Zarezerwuj lot do Londynu i zobacz to historyczne miejsce na własne oczy!

Linia zmiany daty to umowna linia biegnąca przez Pacyfik, która oddziela dwa kolejne dni kalendarzowe. Kiedy przekraczasz ją ze wschodu na zachód, przesuwasz się o jeden dzień do przodu, a w odwrotnym kierunku — o jeden dzień do tyłu.

Z pewnością wiesz o tym, że w zależności od pory roku przesuwamy czas do przodu lub do tyłu, zmieniając czas letni na zimowy i odwrotnie. Czym są te czasy oraz w jakim celu się je ustanawia? Wyjaśniamy poniżej.

Czas letni polega na przesunięciu zegarów o godzinę do przodu w okresie wiosenno-letnim. Zmiana czasu miała na celu maksymalne wykorzystanie światła dziennego, oszczędność energii elektrycznej oraz rozwój technologii i gospodarki. Czas zimowy to powrót do standardowego czasu strefowego. W Polsce obowiązuje czas środkowoeuropejski (UTC+01:00) w okresie zimowym oraz czas letni (UTC+02:00) w okresie letnim.

Strefy czasowe możemy podzielić na te, które są oparte na pełnych godzinach względem strefy czasowej UTC (na przykład UTC+09:00, UTC+08:00, UTC-12:00), oraz te niestandardowe, które uwzględniają półgodzinne lub ćwierćgodzinne przesunięcia (na przykład UTC+04:30 w Afganistanie lub UTC+12:45 na wyspie Chatham).

W Europie wyróżniamy kilka stref czasowych. Zachodnia część naszego kontynentu, w tym Portugalia i Wielka Brytania, używają czasu strefowego UTC±00:00, podczas gdy większość Europy Środkowej korzysta z czasu UTC+01:00. W zależności od tego, czy panuje aktualnie czas zimowy, czy obowiązuje czas letni, w Europie wyróżniamy następujące strefy czasowe:

• Czas zachodnioeuropejski (UTC+00:00) i czas zachodnioeuropejski letni (UTC+01:00),

• Czas środkowoeuropejski (UTC+01:00) i czas środkowoeuropejski letni (UTC+02:00),

• Czas wschodnioeuropejski (UTC+02:00) i czas wschodnioeuropejski letni (UTC+03:00),

• Czas moskiewski (UTC+03:00).

Strefa czasowa południka w Polsce to strefa czasowa środkowoeuropejska. Oznacza to, że obowiązuje u nas czas UTC+01:00 w okresie zimowym oraz UTC+02:00 w okresie letnim. Mimo że przywykliśmy do corocznych zmian czasowych, wciąż budzą one spore kontrowersje. Wielu ludzi chce ujednolicić stosowany czas strefowy, uważając, że jego przestawianie nie jest konieczne.

W 2024 czas letni obowiązuje od nocy z 30 marca na 31 marca do nocy z 26 października na 27 października, kiedy zaczyna obowiązywać czas zimowy.

Dzięki rozległemu położeniu geograficznemu w Rosji znajduje się aż jedenaście stref czasowych. Położenie na dwóch kontynentach sprawia, że na zachodzie znajduje się strefa UTC+02:00, natomiast na wschodnim krańcu kraju występuje strefa UTC+12:00. Tak ogromna liczba stref czasowych sprawia, że gdy w jednej części regionu jest poranek, w drugiej występuje późny wieczór.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, strefy czasowe świata charakteryzują się nie tylko pełnymi końcówkami. Istnieją państwa i regiony, w których strefa czasowa może być znacząco odmienna od tych, które przyjęły się w codziennym funkcjonowaniu. Przykładami mogą być Iran (UTC+03:30), Indie (UTC+05:30) czy Nepal (UTC+05:45). Takie strefy czasowe często wynikają z historycznych lub geopolitycznych decyzji danego kraju.

GMT (Greenwich Mean Time) i UTC (Coordinated Universal Time) są często używane zamiennie, a w praktyce różnica między nimi jest zazwyczaj niewielka. Niemniej jednak oba czasy mają kilka różnic, które wyjaśniamy poniżej.

GMT to czas słoneczny mierzony na podstawie położenia Słońca nad południkiem zerowym (Greenwich). To tradycyjny system oparty na obserwacjach astronomicznych, który używany jest głównie w celach cywilnych i historycznych. GMT nie uwzględnia dodatkowych sekund (tak zwanych sekund przestępnych), które są czasami dodawane w UTC, by skompensować nieregularności w obrotach Ziemi.

UTC to standard czasu, który opiera się na precyzyjnych pomiarach czasu atomowego. Jest dokładniejszy i stabilniejszy, ponieważ nie zależy od położenia Ziemi względem Słońca. Czas UTC jest globalnym standardem, który jest używany w systemach komputerowych, naukowych, lotniczych i wojskowych.

Strefy czasowe obejmują swoim zasięgiem cały świat i porządkują jego funkcjonowanie. Oznaczanie stref czasowych ułatwiło komunikację, handel, podróże i życie ludzi, a synchronizowanie ich na różnych szerokościach geograficznych stało się czymś normalnym. Bez stref czasowych życie na Ziemi byłoby skomplikowane.

Światowa mapa stref czasowych to wizualne odwzorowanie podziału Ziemi na 24 obszary. Strefy czasowe przedstawiają się w formie stopni geograficznych. Strefy czasowe odpowiadają średniej szerokości 15 stopni każda. Mapa pozwala wyznaczyć granice stref czasowych i przydatna jest szczególnie dla podróżników, jak i dla osób pracujących w globalnych firmach, które muszą na co dzień koordynować działania w różnych strefach czasowych.

Zmieniając obowiązującą strefę czasową podczas podróży samolotem, ludzie mogą doświadczać tak zwanego jet lagu, czyli zaburzeń w rytmie dobowym organizmu. Jest to spowodowane nagłą zmianą stref czasowych, podczas lotów daleko dystansowych. Adaptując się do czasu lokalnego względem czasu UTC, możesz czuć się zmęczony, rozdrażniony i senny, a przywyknięcie do czasu danej strefy może zająć kilka dni.

Czy jet lagu i skutków zmiany czasu można uniknąć, a jeśli nie, to jak z nimi walczyć? Adaptując się do oficjalnej strefy czasowej w danym miejscu po przylocie, rytm dobowy organizmu musi się uregulować i wyrównać. Każdy znosi to inaczej, a sposobem pomagającym zniwelować skutki nagłej zmiany czasu poszczególnych stref czasowych jest przestawienie zegarka zaraz po wejściu do samolotu. Warto dbać również o dobre nawodnienie i lekkie posiłki. Sprawdź, czym jest jet lag i jak z nim walczyć.

Wiesz już, że strefy czasowe uwzględnione w otaczającym nas świecie dzielą się średnio co 15 stopni i odwołują się do czasu strefowego południka Greenwich. Czy wiesz, ile wynosi największa różnica czasowa na świecie? Odpowiedź poniżej!

Największa różnica czasowa na świecie wynosi 26 godzin. Dzieje się tak w przypadku przekroczenia Międzynarodowej Linii Zmiany Daty, która przebiega przez Ocean Spokojny. Różnica ta występuje między wyspami Baker i Howland (w strefie UTC-12:00) a wyspami Kiribati (w strefie UTC+14:00). Choć geograficznie znajdują się one stosunkowo blisko siebie, różnica w czasie lokalnym wynosi tam aż 26 godzin ze względu na umowne przesunięcie daty po przekroczeniu tej linii.