Wielka grecka uczta

2 minuty | 10 lipca 2025 | Katarzyna Kachel

Grecka kuchnia jest jak Grecy. Wierna tradycjom, rytuałom rodzinnym, ale też wiekowym przepisom i świeżym produktom. No i jest powolna. Warto więc ją smakować i poznawać niespiesznie, w towarzystwie dobrego wina i greckiego złota, którym jest oliwa. 

Jej nazwa tłumaczy wszystko, a oznacza po prostu jajko i cytrynę. Pożywna zupa na bazie długo gotowanego rosołu, do którego wbija się utarte jajka i wyciska sok z cytryny. Choć Grecy lubią ją jeść zimą, dla mnie to idealne danie o każdej porze roku. Lekkie, orzeźwiające, a jednocześnie syte.

Wywar robi się zwykle z kurczaka, całość doprawia się solą i pieprzem. Zajada najczęściej z makaronem orzo lub ryżem.

Niby przekąska i tylko na ząb, ale greckie przystawki tak potrafią uwieść, że nieraz zamawiam je zamiast dania głównego. Serwowane na małych talerzykach, na których lądują zwykle tłuste oliwki, soczyste pomidory, zielone ogórki, faszerowane czerwone papryczki, ale też świeży bądź smażony ser feta czy lekko słony cypryjski halloumi.

Meze jest wypadkową fantazji szefa kuchni, dlatego na stół mogą równie dobrze wjechać krewetki, ośmiornice, cytryny, figi, zgrabne greckie gołąbki zwane dolmades, a także horiatiki – wiejska prościutka sałatka, w której znajdziecie pomidory, kruchy ser feta, krążki cebuli i niemalże fioletowe oliwki kalamata. Do tego obowiązkowo oliwa. Przegryzać można chlebkiem filo albo pitą, popijając wino czy ouzo – wódkę o smaku anyżu.

Danie syte i mające chwytliwą historię. Jedni mówią, że to potrawa greckich bojowników, inni – że pospolitych złodziei, którzy jak komuś zwinęli mięso, piekli je w cieście z dodatkiem warzyw. Dziś kleftiko piecze się w pergaminie. To potrawa, do której trzeba świetnej jakości mięsa, najczęściej jagnięciny i baraniny, której towarzyszą warzywa oregano lub rozmaryn.

Proste jak budowa cepa, smaczne jak niebo w gębie. Nie trzeba wielkiej filozofii, by zrobić bruschettę – włożyć kawałek chleba albo bułki do piekarnika, ale połączyć ją z lekko słoną fetą i słodkimi jak miód figami to już wyższa szkoła przystawek. U Greków nazywa się to dakos i zwykle przyrządza się z sucharków.

Moje ulubione danie jednogarnkowe. Szalenie proste, bo składa się głównie z trzech, czterech składników: plastra sera feta, zapiekanego z pokrojonymi w kostkę lub plastry pomidorami. Nie wolno przy bougiourdi oszczędzać oliwy. Niektórzy dodają też do zapieczenia paprykę i listki oregano. 

Podobno Grecy jadali ten szaszłyk już w czasach średniowiecza. Uwodzi mnie prostotą i soczystością. Jego tajemnica tkwi w jakości mięsa, głównie wieprzowego, z kurczaka i jagnięciny, marynowanego wcześniej w ziołach i cytrynie, które później grilluje na ogniu. W szaszłyku mięsu towarzyszą pomidory, cebula, czasami papryka. Zjeść je najlepiej z tzatzikami, czyli posiekanym ogórkiem zatopionym w gęstym jogurcie. 

Siostry krakowskiego precla, które zwykle je się podobnie: w drodze, czekając na autobus, biegnąc do pracy. Robione są z pszennej mąki, posypane sezamem, makiem, serem bądź czarnuszką. Przed pieczeniem greckie bajgle kąpie się w me-lasie i obtacza ziarenkami. Można z nich przyrządzać dania słodkie i wytrawne.

Maleńkie gołąbki greckie to prawdziwy sztos. Uwielbiam je w każdej postaci i zwykle popijam retsiną, winem aromatyzowanym żywicą sosny alpejskiej. Przygotowywane są z zamarynowanych liści winogron, które faszeruje się: ryżem, kaszą bulgur, mielonym mięsem, warzywami czy rybą. Polewa się je sokiem z cytryny połączonej z aromatycznymi ziołami.

Dałabym się za niego pokroić i często robię go sama. Nigdy jednak nie smakuje tak, jak pod greckim słońcem. Labneh to lekki serek o delikatnej konsystencji, który przyrządza się poprzez odsączenie serwatki z gęstego jogurt greckiego. Ma przyjemny lekko kwaskowy smak i rozpływa się dosłownie na języku. Jeść go można łyżkami, jak się lubi solo, lub jako dodatek do potraw zarówno słodkich, jak i wytrawnych, najprościej z miodem i orzeszkami, świetny jest także do chleba.

Wilgotna, lepka, uzależniająca. Jeśli nie zjesz w Grecji baklavy, to musisz koniecznie po nią wrócić. To słodki klasyk, w którego warstwach można się zatracić, a od poziomu słodkości stracić głowę. W przekładańcu znajdziecie delikatne ciasto filo, przez niektórych cukierników smarowane przed pieczeniem roztopionym masłem, które przekładane jest posiekanymi orzechami włoskimi, pistacjami, migdałami, a wszystko nasączone syropem na bazie miodu bądź cukru.