Lubelskie — kraina spokoju

2 minuty | 8 lipca 2025 | Tekst Agnieszka Franus

Odkryj krainę spokoju, gdzie życie płynie wolniej, a powietrze pachnie lasem i kwiatami. Zapraszamy w podróż po województwie lubelskim!

W Lublinie wszystko zaczyna się od bram, ja lubię tę Krakowską, przez którą wchodzili królowie, orszaki monarsze i posłowie. Od XIV w. strzegła dostępu do miasta, stając się jego symbolem. Dziś działa tu Muzeum Historii Miasta Lublina, gdzie dowiemy się, jak bardzo był on wielokulturowy. Obok siebie żyli tu Polacy, Żydzi, Ukraińcy i Ormianie. Ślady tego współistnienia widać, chociażby, w architekturze, tradycjach czy kuchni.

Przez Bramę Krakowską dostaniemy się na stare miasto. Rynek otaczają eleganckie kamienice z kolorowymi fasadami i uroczymi wewnętrznymi dziedzińcami. Warto zatrzymać się przy tych należących dawniej do Klonowica i Konopniców, z interesującymi detalami i manierystycznymi płaskorzeźbami.

Niedaleko znajdziemy potężną Archikatedrę Lubelską, jeden z najstarszych kościołów barokowych wzniesionych poza Włochami, która pierwotnie służyła jezuitom. Jej wnętrze skrywa XVIII-wieczne polichromie autorstwa Józefa Meyera.

Warto też wspiąć się na Wieżę Trynitarską, by z wysokości 40 m zachwycić się panoramą miasta, a potem zejść do podziemi. Pod starówką znajduje się bowiem imponująca sieć tuneli, które służyły dawnym kupcom za magazyny i dziś są gratką dla zwiedzających.

Wreszcie docieram do Bramy Grodzkiej, która kiedyś rozdzielała dwa światy: polski i żydowski (prowadziła do dzielnicy żydowskiej). Obecnie mieści się tu Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, który dokumentuje historię żydowskich mieszkańców. Sercem miasta jest jednak zamek górujący nad doliną Bystrzycy z klejnotem, jakim jest kaplica św. Trójcy. Jej wnętrza zachwycają unikatowymi bizantyjsko-ruskimi freskami z XV w.

Wreszcie przychodzi czas na przerwę, a ta tradycyjnie pachnie kawą i cebularzem. Ten wywodzący się z tradycji żydowskich pszenny placek pokryty cebulą wymieszaną z makiem to smak Lubelszczyzny.

Tu, gdzie ziemia przypomina gobelin utkany z łąk, torfowisk, bagien i kniei, leży Poleski Park Narodowy, jeden z najciekawszych i najbardziej dzikich obszarów chronionych w Polsce. Dawniej krążyły o nim legendy, o bagiennych zjawach, błąkających się tu światłach, które miały wciągać wędrowców w otchłań topielisk. Dziś wiemy, że to efekt spalania gazów, które wydzielają się na torfowiskach. A tych tutaj nie brakuje, to właśnie one są największym walorem tego parku.

Dzięki niedostępności tych terenów przetrwało tu wiele unikatowych gatunków tak roślin, jak i zwierząt. Reliktami z dawnych epok są, chociażby mięsożerne rosiczki czy żółwie błotne, które z kolei pamiętają czasy dinozaurów. Na terenie parku jest ośrodek wspierający rozród tych gadów, bo ci mistrzowie przetrwania teraz sami potrzebują naszego wsparcia.

Wznosi się dumnie na wiślanej skarpie, jakby strzegł nie tylko rzeki, ale też i wspomnień o swojej potędze. Zamek w Janowcu był imponującą warownią i wspaniałą magnacką rezydencją na miarę ambicji hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Firleja. Zbudowany w XVI w. gościł królów, organizowano tu wystawne uczty oraz huczne bale.

Kres jego świetności przyniósł potop szwedzki. Zrujnowany nigdy już nie powrócił do dawnej formy. Dziś pozostaje romantyczną ruiną gwarantującą spektakularne widoki. W jego odbudowanym skrzydle mieści się filia Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym. To artystyczne miasteczko jest kolejnym hitem województwa lubelskiego, który oczaruje każdego.

Może to sprawka szachownicy rozległych, malowniczo pofalowanych pól, z których słynie ta część Polski. A może wyjątkowe warunki wietrzne zadecydowały, że te dwa miejsca pełnią tak ważną funkcję na lotniczej mapie Polski. Mowa o Dęblinie i Świdniku. W Dęblinie znajduje się legendarna Szkoła Orląt, która kształci pilotów wojskowych, i warte odwiedzenia Muzeum Sił Powietrznych, gdzie wystawiono kultowe samoloty. W Świdniku z kolei mieści się fabryka śmigłowców oraz działają liczne aerokluby organizujące loty widokowe.

Tu, w cieniu wiekowych drzew, stoi Pałac Zamoyskich, perła baroku, która niemal nietknięta przetrwała zawieruchy dziejów. Kozłówka to obecnie muzeum, w którym do podziwiania mamy kryształowe żyrandole, oryginalne meble z XVIII i XIX w., marmurowe kominki, arrasy i gobeliny, do tego imponujące zbiory biblioteczne. A wszystko jakby zatrzymane w czasie. Można odnieść wrażenie, że zaraz dawni właściciele pałacu zbiorą się w salonie, by wypić z nami popołudniową herbatę.

Zimą, przez trzy ostatnie dni grudnia, spokój Sławatycz ulatnia się, bo na ulice tej miejscowości wychodzą korowody stworów w maskach z długimi brodami, odzianych w skóry. Na głowach noszą ogromne kapelusze ozdobione wstążkami i kwiatami, a w rękach dzierżą kije i dzwonki. Przebierańcy, czyli słynni Brodacze, głównie mężczyźni, symbolizują siły chaosu, a ich celem jest oczyszczenie świata ze zła przed Nowym Rokiem. Odwiedzają więc domy, robiąc psikusy i dużo zamieszania. Dawniej wierzono, że hałas, śmiech i dziwaczne kostiumy mają moc odstraszania złych duchów i przynoszenia pomyślności. Dziś przypominają, że odrobina szaleństwa jeszcze nikomu nie zaszkodziła.