Żydowskie zabytki w Warszawie - spacer śladami judaizmu

Data aktualizacji: 24 stycznia 2024 | Czas czytania: 3 minuty | Redakcja: Klara Krysiak

Przed II wojną światową Warszawa była jednym z głównych ośrodków kultury żydowskiej w Europie. Niestety niewiele miejsc przetrwało do czasów współczesnych, dlatego tym bardziej warto im się przyjrzeć z bliska. Udaj się zatem na spacer i odkryj żydowskie zabytki w Warszawie. Poznaj niesamowitą historię i kulturę polskich Żydów.

Witaj w Warszawie — mieście znanym z awangardowej architektury i tętniącego życia nocnego. Chociaż ta europejska stolica jest coraz popularniejsza wśród podróżnych, jest jeden aspekt Warszawy, który często pozostaje niezauważony — jej żydowskie zabytki.

Z kwitnącą społecznością żydowską przed II wojną światową, pozostałości tej znaczącej populacji można dziś znaleźć w całym mieście. W tym wpisie na blogu zabierzemy Cię na spacer po 5 najważniejszych żydowskich zabytkach w Warszawie. 

Pierwszym (i zarazem obowiązkowym!) punktem wycieczki śladami żydowskich zabytków w Warszawie jest... Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Znajduje się przy ulicy Anielewicza 6, na warszawskim Muranowie, a jego celem było przywrócenie pamięci o bogatej historii Żydów polskich — od średniowiecza, aż do czasów współczesnych.

POLIN na pewno zachwyci Cię swoją szklaną fasadą i surowym wnętrzem, które w duecie tworzą dość niecodzienną kombinację architektoniczną. Warto zwrócić też uwagę na architekturę holu głównego, który swoim kształtem nawiązuje do wąwozu, symbolizującego przejście Żydów przez Morze Czerwone do Ziemi Obiecanej.

Powierzchnia muzeum dzieli się na wystawę stałą, na której poznasz niemal tysiącletnią historię polskich Żydów, wystawy czasowe oraz część interaktywną z salą kinową i przestrzeniami warsztatowymi.

Samo muzeum tworzy wyjątkową przestrzeń społeczną, pełną dialogu, zrozumienia i szacunku do historii żydowskiej, a na jego terenie organizowane są liczne warsztaty, pokazy filmowe oraz wystawy (nie zawsze związane z kulturą żydowską). 

Wewnątrz będziesz mieć również okazję do podziwiania rekonstrukcji sklepienia repliki XVII wiecznej synagogi. Naszym zdaniem, POLIN to obowiązkowy punkt podczas zwiedzania żydowskich zabytków w Warszawie!

Tuż obok muzeum POLIN, znajduje się przejmujący Pomnik Bohaterów Getta, który powstał w miejscu największych walk z niemieckim okupantem. Wzniesiono go dla upamiętnienia wszystkich tych, którzy walczyli i zginęli w warszawskim getcie, a jego zachodnia strona przedstawia płaskorzeźbę Walka. To obowiązkowe miejsce, jeśli wybierasz się na spacer śladami po warszawskich judaika!

Pomnik Bohaterów Getta został odsłonięty 19 kwietnia 1948 roku (niecałe 5 lat po wydarzeniu), a dwie dekady później doszło tam do symbolicznego gestu kanclerza Niemiec, który złożył kwiaty w przeprosinach za zbrodnie popełnione przez III Rzeszę. Wydarzenie upamiętniono, nadając skwerowi nazwę Willy'ego Brandta i stawiając pomnik o tej samej nazwie.

Przebywając na terenie dawnego getta warszawskiego, patrz pod nogi oraz... na pobliskie ściany budynków! Znajdziesz tam symboliczne granice getta, szczątki zachowanego muru, a na ścianach budynków - 22 tablice pamiątkowe. Zwróć też uwagę na pomnik Umschlagplatz przy ul. Stawki, który kształtem przypomina wagon. To właśnie stamtąd ponad 300 tysięcy osób zostało wywiezionych do obozów zagłady.

Po tragicznych wydarzeniach II wojny światowej zostało niewiele żydowskich zabytków w Warszawie. Aby poczuć dawny klimat warszawskiego judaika, przejdź się na ulicę Próżną, gdzie mieszkała głównie żydowska elita. To właśnie oni, pod koniec XIX wieku, ufundowali Synagogę przy ulicy Twardej, która jest jedynym zachowanym domem modlitwy żydowskiej sprzed wojny.

Podziwiając żydowskie zabytki Warszawy, warto odwiedzić również cmentarz żydowski na Woli, na którym pochowano aż 250 tysięcy osób. Dziś stoi tu około 150 tysięcy nagrobków, z czego najstarszy datowany jest na 1809 rok.

Wiesz, że podczas powstania w getcie warszawskim, walczący szukali dróg ewakuacji... kanałami? Aby upamiętnić związane z tym wydarzenia, na ulicy Prostej 51 wzniesiono Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego.

Pomnik upamiętnia historię grupy bojowników, która nie znając skomplikowanego systemu kanałowego, weszła do kanału przy ul. Franciszkańskiej i... nie była w stanie znaleźć wyjścia. Wyprawę ratunkową zorganizował ich kolega, który przeprowadził grupę do wyjścia włazu przy ulicy Prostej. Dziś znajdziesz tam Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego.

Śródmieście, Muranów i Wola to najważniejsze dzielnice Warszawy, w których znajdziesz pozostałości bogatej, niezwykle barwnej kultury żydowskiej. To miejsca pamięci, którym warto poświęcić nieco czasu — gwarantujemy, że pozostaną w Twej pamięci na długo.