Jak wyglądają badania lotniczo-lekarskie załogi samolotu?

🕗 6 minut | 8 sierpnia 2024 | Tekst Mateusz Łapuć | Redakcja Klara Krysiak

Badania lotniczo-lekarskie to nieodłączna część pracy pilotów, załóg kabinowych i kontrolerów ruchu lotniczego. Są one ściśle regulowane i określane, a ich posiadanie jest kluczowe do wykonywania konkretnych obowiązków zawodowych. Czym są i jak wyglądają badania lotniczo-lekarskie? Czym jest orzeczenie lotnicze oraz jakie są rodzaje badań medycyny lotniczej? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w naszym artykule!

Przeczytaj również:

• Kim są kontrolerzy ruchu lotniczego? Niezastąpiony organ w lotnictwie
• Czym jest biała smuga kondensacyjna za samolotem?
• Czym jest procedura odladzania samolotu?

Wstępne badanie lotnicze to oględziny medyczne, których celem jest ocena stanu zdrowia i zdolności psychofizycznych osób związanych z lotnictwem. Medycyna lotnicza przeprowadza wiele różnych testów i badań na kandydatach, które pomagają ocenić, czy dana osoba jest zdolna do wykonywania swoich obowiązków w branży lotniczej.

Decydując się na wstępne badanie lotnicze, kandydaci udają się do Centrum Medycyny Lotniczej, gdzie wskazują rodzaj dokumentu medycznego, potrzebnego im do podjęcia pracy w branży lub rozpoczęcia szkoleń. W zależności od wymagań i lotniczej specjalności wyróżniamy badania klasy pierwszej, drugiej, trzeciej oraz LAPL. Oprócz tego wyróżniamy raport medyczny dla członków personelu pokładowego oraz kompleksowe badania lekarskie do świadectwa kwalifikacji.

Badania pierwszej klasy są dedykowane pilotom zawodowym oraz liniowym, którzy przewożą pasażerów i ładunki. Dotyczą one pilotów samolotowych, śmigłowcowych, sterowcowych, wiatrakowca oraz pilotów pionowzlotu. Celem badania pierwszej klasy jest zapewnienie, że piloci są w pełni zdolni do wykonywania swoich obowiązków.

Kompleksowe badania lekarskie klasy drugiej są skierowane do pilotów turystycznych, w tym:

• pilota samolotowego,

• pilota śmigłowcowego,

• pilota sterowcowego,

• pilota pionowzlotu,

• pilota balonu,

• pilota szybowcowego.

Choć przeprowadzenie badania lekarskiego klasy drugiej jest mniej rygorystyczne niż badania pierwszej klasy, ich celem jest zapewnienie, że piloci turystyczni będą zdolni do bezpiecznego wykonywania swoich lotów.

Klasa 3 badań medycyny lotniczej przeznaczona jest dla kontrolerów ruchu lotniczego oraz praktykantów kontrolerów ruchu lotniczego. Chociaż są to zawody, które nie biorą bezpośredniego udziału w czynnościach na pokładzie statku powietrznego, dobre zdrowie oraz zdolności psychofizyczne kandydatów są kluczowe dla odpowiedniego zarządzania operacjami lotniczymi.

Badania LAPL (Light Aircraft Pilot Licence) są dedykowane pilotom rekreacyjnym, w tym: pilotom samolotów, śmigłowców, szybowców i balonów. Choć badania LAPL są mniej rygorystyczne niż badania lekarskie klasy pierwszej i drugiej, ich celem jest zapewnienie, że piloci rekreacyjni będą zdolni do bezpiecznego wykonywania swoich lotów.

Wstępne badanie lotnicze dla świadectwa kwalifikacji musi wykonać:

• operator dronów,

• pilot lotni, paralotni i motolotni,

• dyspozytor lotniczy,

• skoczek spadochronowy,

• mechanik pokładowy,

• nawigator lotniczy,

• informator służby informacji powietrznej,

• mechanik lotniczy obsługi technicznej oraz innych specjalności lotniczych.

Raport medyczny uzyskują osoby, które pracują lub chcą pracować jako personel pokładowy. Ich celem jest sprawdzenie, czy przyszły członek Cabin Crew klasyfikuje się odpowiednim zdrowiem oraz zdolnościami psychofizycznymi.

Decydując się na badania medycyny lotniczej, należy wiedzieć o klasyfikacji badań w zależności od ich rodzaju. Wyróżniamy trzy rodzaje badań:

• Badania wstępne — kompleksowe badania lekarskie przeprowadzane po raz pierwszy, najbardziej szczegółowe i dokładne, mające sprawdzić stan zdrowia kandydata. Ile trwają badania? W zależności od ubieganej klasy badań trwają one minimum parę godzin, z wizytą u kilku konkretnych lekarzy specjalistów.

• Badania okresowe — badania lotnicze okresowe, to badania, które przechodzi się co pewien czas, w celu przedłużenia orzeczenia lekarskiego. Okresy ważności badań zależą od wieku badanego, jego ograniczeń zdrowotnych i posiadanej klasy badań lotniczo-lekarskich. Przedłużenie orzeczenia lekarskiego jest szybsze niż badania wstępne, a liczba lekarzy do odwiedzenia jest zdecydowanie mniejsza.

• Badania okolicznościowe — badania, które są przeprowadzane w wyniku niespodziewanych zdarzeń, które miały wpływ na stan zdrowia badanego — na przykład wypadek lub przebyta choroba.

Wraz z końcem procesu ubiegania się o konkretną klasę badań lotniczo-lekarskich, kandydat otrzymuje od orzecznika medycyny lotniczej orzeczenie lotniczo-lekarskie. Orzeczenie to zawiera między innymi dane kandydata, rodzaj otrzymanej klasy i ważność orzeczenia lekarskiego oraz posiadane przez kandydata ograniczenia zdrowotne.

Co istotne, kandydat, który nie przeszedł pozytywnie procesu orzeczniczego, również otrzymuje orzeczenie, jednak bez daty ważności badań lekarskich. Tak wydane orzeczenie lekarskie zawiera informację o niezdolności zdrowotnej kandydata. W tym przypadku osoba może odwołać się do Naczelnego Lekarza Lotnictwa Cywilnego w ciągu 14 dni od otrzymania negatywnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego.

Wiesz już, jakie są ogólne rodzaje badań medycyny lotniczej. W tej części artykułu skupimy się jednak na badaniach, jakim podlegają załogi kokpitowe i personel pokładowy. Jak wyglądają, ile trwają i jaka jest ważność badań lekarskich załóg samolotowych? Czytaj dalej!

Klasa 1 badań lotniczo-lekarskich przeznaczona jest dla pilotów zawodowych oraz liniowych. Jest to najwyższa możliwa do uzyskania klasa badań medycyny lotniczej wśród cywilnego personelu lotniczego. Pilot samolotowy powinien wyróżniać się dobrym zdrowiem zarówno fizycznym, jak i psychicznym, a kompleksowe badania lekarskie pierwszej klasy są najbardziej szczegółowe ze wszystkich. W zakres badań wstępnych wchodzą:

• Badania okulistyczne — wbrew powszechnej opinii pilot statku powietrznego może mieć wadę wzroku, która odpowiednio korygowana i mieszcząca się w limitach, nie jest przeciwskazaniem do wykonywania pracy.

• Badania laryngologiczne – w Centrum Medycyny Lotniczej sprawdzany jest stan zdrowia uszu, nosa i gardła kandydata, co jest szczególnie istotne dla komunikacji i orientacji przestrzennej oraz przy częstych zmianach ciśnienia.

• EKG – elektrokardiogram, który monitoruje pracę serca.

• Spirometria – kandydaci podlegają badaniom lotniczym, sprawdzającym funkcję płuc, co jest szczególnie ważne dla oceny zdolności oddechowych.

• Audiometria – zakres badań słuchu, który powinien być u kandydatów na bardzo dobrym poziomie.

• RTG klatki piersiowej

• Badania laboratoryjne – różne testy krwi i moczu, wykonywane w Centrum Medycyny Lotniczej. Pomagają wykryć ewentualne problemy zdrowotne.

• Przeprowadzenie badania lekarskiego u lekarza internisty

• Badanie psychologiczne

• Badanie przeprowadzane przez lekarza orzecznika medycyny lotniczej — sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia, wywiad medyczny, zebranie wszystkich badań oraz wydanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego.

Jak widzisz, zakres medycyny lotniczej jest dość szeroki, a wstępne badania pierwszej klasy są mocno rozbudowane. Jest to niezwykle istotny etap, który każdy przyszły pilot zawodowy musi przejść, a orzeczenie lotniczo-lekarskie wydane przez orzecznika medycyny lotniczej to przepustka do realizacji lotniczych marzeń.

Członkowie personelu lotniczego uzyskują raport medyczny, którego celem jest poświadczenie, że spełniają oni wymogi zdrowotne dotyczące pracy jako Cabin Crew. Zakres badań jest mniejszy niż u pilotów, a do podstawowych badań personelu pokładowego zaliczają się:

• Badania laboratoryjne – różne testy krwi i moczu, które pomagają wykryć ewentualne problemy zdrowotne,

• Badania okulistyczne i laryngologiczne,

• Badania ogólnego stanu zdrowia przeprowadzane przez lekarza orzecznika medycyny lotniczej — wzrost, waga, ciśnienie krwi, postawa.

Nie jest to pełna lista. Kompletne wymagania dotyczące badań możesz uzyskać poprzez kontakt z Centrum Medycyny Lotniczej, gdzie przeprowadzane są badania na członka personelu pokładowego.

Niezależnie, czy badania wykonać chce pilot zawodowy, mechanik lotniczy, członek personelu pokładowego, pilot balonu, pilot śmigłowcowy, pilot szybowcowy czy nawigator lotniczy, w Polsce istnieje kilka miejsc, które takie badania wykonują. Listę Centrum Medycyny Lotniczej, gdzie wykonasz badania wstępne lub okresowe znajdziesz na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Każde miejsce może posiadać inne ceny, a dokładny cennik badań lotniczych znajdziesz na stronie konkretnej placówki.