Industrialny klimat Żyrardowa — co warto zobaczyć w mieście tkaczy?
Czas czytania 🕗 5 minut | 23 maja 2024 | Tekst Klara Krysiak
Z centrum Warszawy do Żyrardowa dojedziesz w niecałe pół godziny, a od dworca kolejowego do osady fabrycznej jest już rzut beretem. Komu zawdzięczamy powstanie miasta Żyrardów, jakie zabytkowe budynki warto w nim zobaczyć i czy Kościół Farny to naprawdę jedyny ładny kościół w mieście? Zapraszamy do lektury!
✅ Z tego artykułu dowiesz się:
- Nazwa miasta Żyrardów pochodzi od nazwiska francuskiego inżyniera Filipa de Girarda.
- Żyrardów to jedno z nielicznych miejsc w Europie z niemal w całości zachowaną osadą fabryczną.
- Charakterystyczną cechą osady fabrycznej w Żyrardowie jest czerwona cegła.
- W Muzeum Lniarstwa odbywają się takie wydarzenia jak Noc Muzeów, Święto Lnu, Chmiel Fest czy Jarmark Bożonarodzeniowy.
- W Muzeum Mazowsza Zachodniego znajduje się oryginalna panorama Żyrardowa z 1899 roku.
- W 2023 roku w Żyrardowie wybudowano drewnianą ścieżkę przyrodniczą, która biegnie wzdłuż koryta rzeki Pisia Gągolina.
Przeczytaj również:
Krótka historia Żyrardowa
Jak możesz się domyślać, początkiem każdego industrialnego miasta jest fabryka. W przypadku historii Żyrardowa była to fabryka lnu, która od momentu powstania, przez blisko 180 lat determinowała rozwój i życie mieszkańców.
Wszystko zaczęło się od rodziny hrabiów Łubieńskich, którzy w 1829 roku przenieśli do Żyrardowa ulokowaną na warszawskim Marymoncie przędzalnię lnu, kierowaną wówczas przez francuskiego inżyniera Filipa de Girarda. Wiesz, że to właśnie od jego nazwiska pochodzi nazwa miasta — Żyrardów?
W drugiej połowie XIX wieku żyrardowskie zakłady zostały sprzedane Karolowi Hiellemu i Karolowi Augustowi Dittrichowi, którzy zbudowali jeden z największych i najnowocześniejszych ośrodków przemysłu lniarskiego w Europie. Rozbudowana przez nich osada fabryczna tworzy dziś unikatowe i zabytkowe centrum Żyrardowa.
Dlaczego warto odwiedzić Żyrardów? Najlepsze atrakcje z naszej listy
Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego warto odwiedzić Żyrardów? Lubisz industrialne klimaty? Jeśli tak, odpowiedź jest prosta — Żyrardów to jedno z nielicznych miejsc w Europie z niemal w całości zachowaną osadą fabryczną. To również modelowe miasto przemysłowe z przełomu XIX i XX wieku, którego industrialny klimat tworzą głównie zabytki poprzemysłowe. Chcesz je zobaczyć? Zapraszamy na wycieczkę po rynku starego miasta i starej przędzalni Żyrardów.
Osada fabryczna i Muzeum Lniarstwa
Wiesz, że charakterystyczną cechą osady fabrycznej w Żyrardowie (której zachowało się blisko 95%) jest czerwona cegła? To z niej zbudowano ponad 400 zabytkowych obiektów, do dziś pełniących swoje pierwotne funkcje. Z kolei za sprawą ceglanego kompleksu, centrum Żyrardowa to nie muzealny skansen, a „żyjące” dziś serce miasta.
Zastanawiasz się, co dzieje się na dawnych terenach żyrardowskich zakładów przemysłu? Powstało tam Muzeum Lniarstwa, w którym jak mówią, duch fabryki nadal żyje. To bez wątpienia jedna z ciekawszych atrakcji Żyrardowa, która prezentuje tradycje miasta sięgające 1829 roku.
W Muzeum Lniarstwa znajduje się kilkadziesiąt zabytkowych maszyn, służących do obróbki surowca włókienniczego i produkcji tkanin, a poszczególne hale fabryczne adaptowane są na ekspozycje dedykowane różnym procesom technologicznym. W dawnej fabryce lnu odbywają się też takie wydarzenia jak Noc Muzeów, Święto Lnu, Chmiel Fest czy Jarmark Bożonarodzeniowy, a także prywatne eventy — pokazy mody i sesje zdjęciowe.
Jakie atrakcje Żyrardowa warto zobaczyć?
Zabytkowe kwartały domów robotniczych — kwartały parterowych domów wolnostojących z czerwonej cegły, często otoczone zielenią i uzupełnione o budynki gospodarcze.
Ochronka — przedszkole fabryczne i jedna z najstarszych instytucji socjalnych (1875); zapewniała częściową opiekę nad dziećmi z rodzin robotniczych.
Babiniec — budynek mieszkalny dla nauczycielek z Ochronki.
Biblioteka fabryczna — jedna z najważniejszych placówek kulturalnych miasta oraz najstarsza (1895) tego typu jednostka na Mazowszu.
Obszary poprzemysłowe — Centrala i Bielnik.
Wille dyrektorskie — sześć dwupiętrowych willi w dzielnicy rezydencjonalnej oraz posiadłości właścicieli i dyrektorów fabryki lnu.
Centrum Kultury — resursa fabryczna i kręgielnia zbudowane z myślą o elicie fabrycznej oraz Ludowiec — dom kultury dla robotników.
A także... Gabinet Pawła Hulki-Laskowskiego, Nowa i Stara Przędzalnia Żyrardów, Kościół Farny, Szkoły fabryczne.
Kościoły Żyrardowa — co warto zobaczyć? Kościół Farny
Kolejnym ważnym elementem osady fabrycznej są kościoły Żyrardowa, spośród których szczególnie wyróżnia się ten PW Matki Bożej Pocieszenia (zwany potocznie jako Kościół Farny). Wybudowano go w latach 1900 - 1903 i znajduje się przy centralnym placu miasta. Dziś stanowi świetną przeciwwagę dla monumentalnych obiektów dawnej fabryki.
Oprócz Kościoła Farny, na terenie żyrardowskich zakładów przemysłu znajdują się dwie świątynie – kościół parafii rzymskokatolickiej PW św. Karola Boromeusza i Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego.
Muzeum Mazowsza Zachodniego
Muzeum Mazowsza Zachodniego mieści się w willi jednego ze współwłaścicieli żyrardowskich zakładów przemysłu — Karola Augusta Dittricha. Znajdziesz w nim eksponaty związane z historią zakładów włókienniczych oraz oryginalną panoramę Żyrardowa z 1899 roku.
Gabinet Pisarza Pawła Hulki-Laskowskiego
Jeśli interesujesz się literaturą, to na pewno kojarzysz postać pisarza Pawła Hulki-Laskowskiego. Autor pochodził właśnie z Żyrardowa i to tam, w jego dawnym mieszkaniu robotniczym, w którym wraz z rodziną stacjonował przez blisko 30 lat, powstał w 1991 roku nowy oddział Muzeum Mazowsza Zachodniego.
W Gabinecie Hulki-Laskowskiego znajdziesz ekspozycję stałą z licznymi fotografiami, dokumentami i tekstami, przedstawiającymi życie pisarza, jego działalność literacką i społeczną. W dużej części zachowało się też wyposażenie gabinetu, które dziś stanową meble i pamiątki rodzinne, a także biblioteczka wraz z książkami, zawierającymi autografy pisarza.
Resursa fabryczna
Dawnym centrum kultury Żyrardowa była urządzona na wzór klubów angielskich resursa fabryczna. To tam, na sali balowej z bogactwem złoceń i malowideł ściennych, bawiły się niegdyś elity. Dziś resursa fabryczna wciąż tętni życiem — organizowane są tam tańce, koncerty i śluby.
Na zakupy do Żyrardowa? Odwiedź Lniany Zaułek! 🌾
Nie wiesz, gdzie wybrać się na zakupy w Żyrardowie? Jeśli marzy Ci się coś zupełnie wyjątkowego, zapraszamy do Lnianego Zaułka. To nie tylko przepiękne miejsce, ale też sklep firmowy z materiałami świetnej jakości.
W Lnianym Zaułku znajdziesz szeroki wybór tkanin lnianych, w tym obrusy, pościel, ubrania oraz dodatki.
Gdzie wypocząć? Zielone atrakcje Żyrardowa
Skoro wiesz już, jakie atrakcje Żyrardowa warto mieć na uwadze, zwiedzając miasto, przejdźmy do przyjemniejszej części naszej wycieczki, czyli... odpoczynku. No właśnie, gdzie wypocząć w Żyrardowie, kiedy nogi odmawiają nam współpracy?
Malowniczy Park Dittricha
Dlaczego warto odwiedzić Park Dittricha? Dlatego, że jest to bez wątpienia najprzyjemniejsze miejsce do naładowania baterii w tym niewielkim mieście!
„Zielona Wyspa” jak mówią na nią mieszkańcy, leży w samym centrum Żyrardowa, niedaleko rynku starego miasta. Sam Park Dittricha założono pod koniec XIX wieku i charakteryzuje go naturalistyczny układ cieków wodnych oraz starodrzew z pomnikami przyrody.
Wewnątrz Parku Dittricha znajdziesz też jedną z willi dyrektorskich, należącą niegdyś do właściciela fabryki Karola Augusta Dittricha. Dziś mieści się w niej Muzeum Mazowsza Zachodniego.
Kładka edukacyjno-ekologiczna wzdłuż rzeki Pisi Gągoliny
W 2023 roku w Żyrardowie wybudowano drewnianą ścieżkę przyrodniczą, która biegnie wzdłuż koryta rzeki Pisia Gągolina. Jej długość wynosi około 900 m, a cała trasa jest wyposażona w ławki do odpoczynku oraz tablice edukacyjne.
Naturalne tereny zielone wokół kładki pozostały niezmienione w trakcie budowy, co więcej — dosadzono mnóstwo rodzimych gatunków drzew i krzewów. Zdecydowanie warto wybrać się tam na spacer!
Zalew Żyrardowski
Chcesz wybrać się nad wodę? Zapraszamy nad jeden z największych zbiorników wodnych w regionie — Zalew Żyrardowski, który ma prawie 14 ha powierzchni wody i 750 m2 plaży piaszczystej. Możesz odpocząć tam na hamakach, wybrać się na pomost, taras widokowy czy skorzystać z szerokiej oferty punktów gastronomicznych. Dla lubiących spędzać czas aktywnie też coś się znajdzie — wielofunkcyjne boiska, siłownia zewnętrzna, kajaki czy rowery wodne.
Podsumowanie
Na początku była fabryka, a dziś? Industrialne miasto z unikatową architekturą, które niewątpliwe przeżywa swój renesans. Szczęśliwie (i dość niedawno) pojawiła się moda na adaptację obiektów pofabrycznych na cele usługowo-mieszkaniowe. I to właśnie ona sprawiła, że przesiąknięte historią żyrardowskie mury otrzymały nowe życie — nowoczesnych, charakternych loftów, które do miasta tkaczy przyciągają rezydentów okolicznych miejscowości.
Zarezerwuj loty do Warszawy i odwiedź jej okolice — Żyrardów. Zobacz jego największe atrakcje, kościoły, muzea i koniecznie kup sobie jakąś pamiątkę — na przykład w sklepie z lnianymi tekstyliami, Lnianym Zaułku. Do zobaczenia!
