Tradycje bożonarodzeniowe na świecie – poznaj zwyczaje świąteczne z całego świata

Wiele znanych dziś tradycji świątecznych wywodzi się z czasów sprzed chrześcijaństwa. Przykładem może być puste miejsce przy wigilijnym stole, które dawniej przeznaczano dla duchów zmarłych przodków odwiedzających domy podczas przesilenia zimowego.

Równie symboliczny był zwyczaj układania siana — nie na stole, lecz na podłodze. Wierzono, że przyniesie on urodzaj i pomyślność w nadchodzącym roku. Z czasem te dawne praktyki zyskały nowe znaczenie, stając się odniesieniem do ubóstwa stajenki betlejemskiej.

Rzymskie Saturnalia, obchodzone w grudniu ku czci boga Saturna, miały wiele wspólnego z późniejszymi świętami Bożego Narodzenia. Był to czas radości, rodzinnych spotkań, obdarowywania się prezentami i dekorowania domów zielonymi gałązkami sosny.

Choć święta te obchodzono na długo przed chrześcijaństwem, wiele ich elementów przetrwało w kulturze i do dziś przypomina o korzeniach zimowych obchodów.

Boże Narodzenie to jedno z najbardziej magicznych i uniwersalnych świąt na świecie. Choć w każdym kraju obchodzone jest nieco inaczej, zawsze wiążę się ze wspólną ideą — spotkaniem z bliskimi. Jedni zasiadają do stołu po ujrzeniu pierwszej gwiazdki, inni wymieniają się prezentami dzień wcześniej. Różnice w zwyczajach sprawiają, że jest to wyjątkowy okres.

Święta Bożego Narodzenia obchodzone są na całym świecie, lecz co kraj to obyczaj. Tradycje bożonarodzeniowe w Polsce obejmują oczekiwanie na pierwszą gwiazdkę, łamanie się opłatkiem czy przygotowanie 12 potraw.

Z kolei za granicą, wspólne świętowanie, ozdobione lokalnymi tradycjami, przybiera różne formy — od wigilijnej kolacji po wymianę prezentów. Zwyczaj ubierania choinki narodził się w Niemczech, a dziś zdobi domy niemal wszędzie. Podobnie list do świętego Mikołaja i prezenty stały się nieodłącznym elementem świąt w wielu zakątkach świata.

Choć „Wesołych Świąt” słychać w grudniu niemal wszędzie, sposób składania życzeń różni się w zależności od kraju. W Polsce najważniejszym symbolem jest łamanie się opłatkiem, obecne też we Włoszech, na Słowacji, w Czechach czy na Litwie.

W Wielkiej Brytanii zamiast opłatka pojawiają się christmas crackers — kolorowe tuby, które pękają z trzaskiem, ujawniając drobne upominki i życzenia. To jeden z najbardziej rozpoznawalnych zwyczajów na Wyspach.

Właśnie tam narodziła się też tradycja wysyłania kartek świątecznych — choć o palmę pierwszeństwa do dziś rywalizują Anglicy i Szkoci. Bez względu na to, kto był pierwszy, kartki z życzeniami od lat pomagają budować wyjątkowy klimat Bożego Narodzenia.

Polskie tradycje świąteczne obejmują wyjątkowe zwyczaje Wigilii Bożego Narodzenia — takie jak rozpoczęcie kolacji dopiero po pojawieniu się pierwszej gwiazdki na niebie. To symbol nawiązujący do Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła mędrców do szopki. Oczekiwanie na gwiazdkę ma chrześcijańskie korzenie i jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych, a zarazem rzadko spotykanych poza Polską zwyczajów.

Z wigilijnym stołem nierozerwalnie wiąże się także tradycja dwunastu potraw, które symbolizują dwanaście miesięcy w roku i dwunastu apostołów. W Niemczech świąteczne menu wygląda jednak nieco inaczej — nie zostawia się pustego miejsca przy stole, a potraw jest dziewięć. Królują dania skromne, lecz sycące: pieczone kiełbaski, ryby i kultowa sałatka ziemniaczana.

Ubieranie choinki to jedna z najbardziej rozpoznawalnych tradycji świątecznych. W wielu domach to właśnie najmłodsi przejmują inicjatywę w jej dekorowaniu — to moment wspólnej zabawy i rodzinnego przygotowania do świąt. Zwyczaj ten wywodzi się z Niemiec, skąd rozprzestrzenił się po całej Europie, stając się symbolem świątecznej atmosfery.

Prezenty to nieodłączny element świąt. W Polsce, Czechach, na Słowacji i Węgrzech tradycyjnie układa się je pod choinką, podczas gdy w krajach anglosaskich często wiesza się skarpety przy kominku, do których nocą wkłada się upominki. W Polsce rozdaje się je zazwyczaj w wigilijny wieczór, a w krajach anglosaskich następnego ranka — widok ten stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli świąt.

Choć Boże Narodzenie to tylko ,,jeden" dzień, jego zwyczaje goszczą w pamięci na długo przed 25 grudnia. Ulice miast przyozdabiane są światełkami, instalacjami i dekoracjami, które tworzą magiczną, świąteczną atmosferę. Kolorowe iluminacje, migoczące lampki i różnorodne ozdoby zachęcają do spacerów i zatracenia się w świątecznym klimacie.

Najbardziej rozpoznawalnym elementem są jarmarki bożonarodzeniowe, które swoje początki zawdzięczają Niemcom. Pierwsze Weihnachtsmarkty pojawiły się pod koniec XIV wieku, a dziś odbywają się corocznie w wielu miastach Europy, najczęściej na ulicach i placach starszych części miast. Oprócz straganów z ozdobami i rękodziełem oferują lokalne przysmaki świąteczne i gorące napoje, przyciągając tłumy mieszkańców i turystów.

Choć okres świąteczny ma wiele dobrze znanych zwyczajów, w niektórych krajach święta wyglądają naprawdę nietypowo. Od oryginalnych potraw po zaskakujące obrzędy – każdy kraj ma coś wyjątkowego do pokazania. Przyjrzyjmy się najbardziej nietypowym tradycjom we Francji, Hiszpanii i Szwecji.

We Francji święta Bożego Narodzenia koncentrują się głównie przy stole. W większości kraju nie obchodzi się Wigilii ani drugiego dnia świąt, a 26 grudnia to zwykły dzień pracy. Najważniejsza uczta przypada więc na sam dzień Bożego Narodzenia, kiedy rodziny zbierają się przy wspólnym posiłku.

Francuska tradycja kulinarna wyróżnia się niezwykłymi daniami. Zamiast 12 potraw jak w Polsce, podaje się aż 13 deserów, upamiętniających 12 apostołów i Jezusa. Na stole nie brakuje owoców morza, kawioru, żabich udek oraz Pain Surprise — kanapek ukrytych w wydrążonym bochenku chleba. Świąteczne menu doskonale oddaje francuski styl — elegancję, smak i odrobinę kulinarnej ekstrawagancji.

W Szwecji okres świąteczny ma wyjątkowy, nieco baśniowy charakter. Zamiast świętego Mikołaja prezenty rozdaje Jultomten — krasnal, nawiązujący do dawnych wierzeń o opiekuńczych duchach domów. Ubrany w czerwoną czapkę i buty, Jultomten pojawia się w wigilijny wieczór, by zostawić podarunki. Dawniej prezenty nie były wręczane osobiście — wrzucano je do domu przez drzwi i szybko uciekano, zostawiając po sobie jedynie dźwięk pukania.

Szwedzkie święta mają też swoje charakterystyczne smaki. Popularne są sezonowe piwa z dodatkiem przypraw korzennych i świątecznych etykiet, które konkurują z kultowym napojem Julmust, przypominającym Coca-Colę. Nie brakuje też grzanego wina, znanego tu jako glögg, często podawanego z bakaliami. To właśnie takie drobne rytuały tworzą w Szwecji niepowtarzalny, ciepły klimat Bożego Narodzenia.

W Hiszpanii święta zaczynają się wcześniej niż w większości krajów — już 22 grudnia, gdy odbywa się El Gordo, słynna loteria świąteczna. Jej wyniki ogłaszane są śpiewem, a w całym kraju rozbrzmiewają dziecięce głosy wyśpiewujące numery i nagrody. Zamiast rozbudowanych choinek, częściej zobaczyć można misternie budowane szopki, które z roku na rok rozrastają się na całe pokoje.

Zwieńczeniem świąt jest 28 grudnia — dzień żartów i psikusów, hiszpański odpowiednik Prima Aprilis. Tego dnia wszyscy uważają na figle i drobne kawały, które wprowadzają lekkość po świątecznym czasie. Na ulicach znów słychać śmiech i muzykę, a dzieci odwiedzają sąsiadów, śpiewając kolędy w zamian za słodycze.